Work in Accidents

การวางแผนปองกันและระงับเหตุฉุกเฉิน

เหตุฉุกเฉิน หมายถึง เหตุการณที่ไมตองการใหเกิดขึ้น ซึ่งอาจทําใหเกิดการบาดเจ็บ เสียชีวิตและเกิดความเสียหายตอทรัพยสิน

หรืออาจทําใหเกิดผลกระทบตอสิ่งแวดลอมภายนอกสถานประกอบการ โดย ที่สถานการณนั้นเกินกําลังความสามารถของ

เจาหนาที่หรือพนักงานคนใดคนหนึ่งที่จะสามารถควบคุม สถานการณไดในทันทีทันใด ตัวอยางเชน การเกิดเพลิงไหมที่มี

เชื้อเพลิงปริมาณมาก การระเบิดที่เกี่ยวของกับสารเคมีปริมาณมาก หรือสารเคมีรั้วไหลในปริมาณมาก เปนตน

ประเภทของเหตุฉุกเฉิน พบบอยในโรงงานหรือสถานประกอบการ ไดแก การเกิดเหตุเพลิงไหม การระเบิด และสารเคมี

รั่วไหล

การเกิดเพลิงไหม

- การเกิดเพลิงไหมโดยปราศจากการระเบิด

- การเกิดเพลิงไหมและมี เหตุการณอื่นรวมดวย เชน การระเบิด และสารพิษ

- การเกิดเพลิงไหมภายหลังการระเบิด

การระเบิด

- การระเบิดที่เกิดจากวัตถุระเบิด

- การระเบิดจากการทําปฏิกิริยาของไอเชื้อเพลิงกับอากาศ

- การระเบิดจากผง ฝุน เชน ถานหิน แปงมัน ขาวโพด น้ําตาล จะรุนแรงกวา การทําปฏิกิริยาจากไอ ยิ่งผงฝุนมีขนาด

เล็ก ก็ จะระเบิดไดรวดเร็ว และ รุนแรง

- การระเบิดจากการขยายตัวของสารและกาซภายใตความอัดดัน

- การระเบิดจากปฏิกิริยาฟชชัน หรือฟวชัน เชน การระเบิดของไฮโดรเจน การระเบิดของนิวตรอน

สารเคมีหกรั่วไหล

- ของเหลวที่ใหไอเปนพิษ เชน เบนซิน คารบอนไดซัลไฟด คลอลีน กรดกํามะถัน

- กาซพิษ เชน ฟอสจีน ไฮโดรเจนซัลไฟด ไฮโดรเจนไซยาไนด แอมโมเนีย

กฎหมายที่เกี่ยวของกับการปองกันและ ระงับเหตุฉุกเฉินในประเทศไทย

1. ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง การปองกันและระงับอัคคีภัยในสถานประกอบการ

2. พระราชบัญญัติโรงงาน พ.ศ. 2536 และพระราชบัญญัติวัตถุอันตราย พ.ศ. 2535

3. ประกาศกระทรวงอุตสาหกรรมฉบับที่ 3 พ.ศ. 2542 เรื่องมาตรการคุมครองความปลอดภัยในการดําเนินงาน

หนวยงานที่เกี่ยวของในการระงับเหตุฉุกเฉิน คือ

1. นิคมอุตสาหกรรม

2. กรมควบคุมมลพิษ

แนวคิดในการวางแผนปองกันและระงับเหตุฉุกเฉิน

แบงระดับภาวะฉุกเฉินเปน 3 ระดับ

ภาวะฉุกเฉินระดับที่ 1 ไดแก ภัยหรือเหตุฉุกเฉินที่เกิดขึ้นในสถานประกอบการที่มีผลกระทบตอชีวิตและทรัพยสินไมมากนัก

ความรุนแรงอยูในบริเวณที่เกิดเหตุ บุคลากรของโรงงานสามารถใชทรัพยากรของตนเองเขาควบคุมระงับเหตุได

ภาวะฉุกเฉินระดับที่ 2 ภัยหรือเหตุฉุกเฉินที่เกิดขึ้นในสถานประกอบการและอาจลุกลาม เกินความสามารถของบุคลากร ตอง

ขอความชวยเหลือจาก บุคลากร หรือหนวยงานอื่น เขามาชวย2

ภาวะฉุกเฉินระดับที่ 3 กรณีที่ภัยหรือเหตุฉุกเฉินไดลุกลามขยายขนาดใหญ ขอความชวยเหลือไปยังกองอํานวยการปองกัน

ภัย จังหวัดศูนยอํานวยการรวมปฏิบัติ

การวางแผนและระงับเหตุฉุกเฉินมีความสําคัญตอสถานประกอบการ 4 ประการ ดังนี้ คือ

1. สามารถชวยชีวิตผูที่ตกอยูในอันตราย

2. จํากัดความเสียหายตอทรัพยสินและสิ่งแวดลอม

3. สามารถคนหาสาเหตุของเหตุฉุกเฉินไดอยางมีประสิทธิภาพ

4. ชวยปกปองชื่อเสียงของสถานประกอบการ

ประเภทของแผนปองกันและระงับเหตุฉุกเฉิน แบงเปน 3 ประเภท คือ

1. แผนปองกันเหตุฉุกเฉิน (ระยะกอนเกิดเหตุ)

2. แผนระงับ ควบคุม ตอบโตภาวะฉุกเฉิน (ระยะเกิดเหตุ)

3. แผนฟนฟู (ระยะหลังเกิดเหตุ)

การเตรียมความพรอมและการปองกันเหตุ ฉุกเฉิน

แผนปองกันและระงับเหตุฉุกเฉินเปนแววทางในปฏิบัติในสถานการณฉุกเฉินที่อาจจะเกิดขึ้น ซึ่งผูปฏิบัติการจะตองยึดเปน

เกณฑในการตัดสินใจและเปนขอมูลในการทํางาน ดังนั้นการจัดเตรียมเอกสารและขอมูลที่ใชในการวางแผนจึงมีความสําคัญ

และควรเปนขอมูลที่ถูกตองสมบูรณและสามารถนําไปใชประโยชนได

ขอมูลที่จะอยูในแผนฉุกเฉินควรประกอบไปดวยขอมูลตางๆ ดังนี้ หมายเลขโทรศัพทฉุกเฉิน ขอมูลทั่วไปของโรงงาน เกณฑ

การพิจารณา เหตุการณฉุกเฉิน บทบาทหนาที่ และความรับผิดชอบ การสื่อสาร คูมือหรือวิธีปฏิบัติการปองกันและระงับเหตุ

ฉุกเฉิน อุปกรณ เครื่องมือ และสถานที่ที่ใชในการปฏิบัติฉุกเฉิน การทดสอบตามแผนการที่วางไว การพัฒนาแผน และการ

บํารุงรักษา เอกสารแสดงความเปนอันตรายของวัตถุอันตราย แผนผังโรงงาน และแผนที่แสดงบริเวณโรงงาน การอบรม

พนักงาน และ เจาหนาที่ปฏิบัติการ และระเบียบปฏิบัติในการายงาน แบบฟอรม

การจัดเตรียมศูนยควบคุมเหตุฉุกเฉิน

ศูนยควบคุมเหตุฉุกเฉินควรมีสถานที่ตั้งอยูหางจากบริเวณที่เสี่ยงตอการเกิดเหตุฉุกเฉินโดยจัดใหมีอยางนอย 2 แหง ซึ่งอยูใน

ทิศทางลมตางกัน และควรออกแบบใหทนไฟและทนแรงระเบิดได รวมทั้งมีอุปกรณในการติดตอสื่อสารและอุปกรณ

ประกอบที่จะใชในการสั่งการตอบโตภาวะฉุกเฉินอยางครบครัน

การจัดเตรียมสัญญาณเตือนภัย

สัญญาณเตือนภัยจะตองทํางานทันทีเมื่อเกิดเหตุฉุกเฉินและสามารถสงสัญญาณใหผูปฏิบัติงานในทุกพื้นที่สามารถไดยินและ

ปฏิบัติตามที่กําหนดไวในแผนปองกันและระงับเหตุฉุกเฉินไดถูกตองและทันการ ดังนั้นการติดตั้งสัญญาณเตือนภัยควร

จะตองติดตั้งตามจุดตางๆที่มีผูปฏิบัติงานตลอดเวลา หรือเปนจุดที่มีความเสี่ยตอการเกิดเหตุฉุกเฉิน เชน

- หองควบคุม หรือ Control room ของโรงงาน

- สํานักงานรักษาความปลอดภัยหรือปอมยาม

- ศูนยควบคุมภาวะฉุกเฉิน

- อาคารสํานักงานภายในบริเวณโรงงาน

- จุดที่ใกลบริเวณถังเก็บสารเคมีอันตราย หรือเชื้อเพลิง

3

อุตสาหกรรมแตละชนิดยอมมีความซับซอนแตกตางกันทั้งการผลิต และการขนสง การจัดเก็บสารเคมีอันตรายตางๆ ดังนั้น

การสรางทีมที่จะตองปฏิบัติการตามแผนฉุกเฉินตามความเหมาะสมกับแตละโรงงานนั้นตองมีการคัดเลือกบุคลากรที่มีความรู

และความเชี่ยวชาญสามารถปฏิบัติการไดทันทีเมื่อมี เหตุการณฉุกเฉินเกิดขึ้น

ผูมีคุณสมบัติเปนทีมปฏิบัติการปองกันและระงับเหตุฉุกเฉินจะตองมีคุณสมบัติดังนี้

- พนักงานที่โดยปกติทํางานเกี่ยวของกับสารเคมีอันตรายโดยตรงอยูแลว

- มีสุขภาพแข็งแรง

- นักเคมีหรือ วิศวกรเคมี

- ผูที่สามารถทําการปฐมพยาบาลชวยชีวิต

สถานประกอบการจะตองจัดใหมีการฝกอบรมการดับเพลิง และการฝกซอมแผนฉุกเฉิน เพื่อสื่อสาร ใหความรู และฝกปฏิบัติ

ใหเกิดทักษะในการปองกันและระงับเหตุฉุกเฉิน พรอมทั้งสามารถอพยพออกตามเสนทางหนีไฟไดอยางปลอดภัย

แนวทางการดําเนินงานในการฝกซอมแผนฉุกเฉิน มีดังตอไปนี้

1. จัดใหมีการฝกอบรมการดับเพลิงขั้นตนแกพนักงาน อยางนอย 40% ตามกฎหมาย

2. จัดใหมีการฝกอบรมการดับเพลิงขั้นสูงแกพนักงานที่ไดรับมอบหมายพิเศษใหทําหนาที่พนักงานดับเพลิงใหได

จํานวนตามความเหมาะสมของความเสี่ยง

3. จัดใหพนักงานทุกคนไดรับการฝกอบรมเกี่ยวกับแผนการปองกันและระงับเหตุฉุกเฉิน การใชอุปกรณตางๆ ในการ

ดับเพลิง การปฐมพยาบาลและการชวยเหลือฉุกเฉินอยางนอยปละ 1 ครั้ง

4. จัดใหมีการซอมแผนตอบโตภาวะฉุกเฉินและฝกการอพยพออกจากอาคารไปตามทางหนีไฟอยางปลอดภัย อยางนอย

ปละ 1 ครั้ง

มาตรการในการระงับและฟนฟูเหตุฉุกเฉิน

มาตรการที่ควรปฏิบัติเพื่อระงับเหตุฉุกเฉินที่เกิดขึ้นภายในโรงงาน ควรคํานึงถึง

ปจจัยพื้นฐานของการเกิดเหตุการณฉุกเฉินและเทคนิคที่เปนไปตามหลักการทางวิทยาศาสตร มาตรการระงับ เหตุฉุกเฉินที่

สําคัญคือ การระงับเหตุกรณีไฟไหม การระงับเหตุกรณีสารเคมีรั่วไหล และการระงับเหตุกรณีที่เกิดนอกโรงงาน

มาตรการระงับเหตุฉุกเฉินกรณีไฟไหม

1 เมื่อพบวามีเพลิงไหมใหกดสัญญาณเตือนภัย เพื่อแจงเหตุทันที

2 ใหหยุดการทํางานทันที หากเปนเชื้อเพลิงไหมขนาดใหญตองโทรศัพทแจงหนวยดับเพลิง

3. ใหดําเนินการดับเพลิงใหมากที่สุดเทาที่จะมากได

4. ถามีไฟฟา หรืออุปกรณไฟฟาลุกไหม หามใชน้ําฉีด

5. แยกเชื้อเพลิงออกจากแหลงที่เกิดเพลิงไหมออกไปใหไกล หรือฉีดน้ําคลุมกันไฟ

6. ถาเปน ภาชนะบรรจุกาซ ทอบรรจุกาซ ใหใชน้ําฉีดคลุมไวเพื่อปองกันการระเบิด

มาตรการระงับเหตุฉุกเฉินในกรณีสารเคมีรั่วไหล ตองประเมินสถานการณกอเขาไประงับเหตุ ใชอุปกรณคุมครองความ

ปลอดภัยสวนบุคคล เชน ชุดหนากากปองกันสารเคมี

1. เขาไปที่เกิดเหตุทางดานเหนือลม ดูใหแนชัดวาเปนสารเคมีประเภทอะไร ตัวเลข 4 ตัว บนแผนปายสีสม

2. มองหาตัวเลขสามตัว ที่ บอกหรือแนะนํา ตัวเลขดัชนี ประเภทเคมีภัณฑ ชื่อสารเคมี ชื่อทางการคา วิธีปดวาลว

ระยะหางที่ปลอดภัย

3. พิจารณาการชวยเหลือคนที่ประสบภัยถาทําได

4. พื้นที่บริเวณที่เกิดเหตุตองกันไมใหคนเขาไป เพื่อปองกันการไดรับสารพิษ

มาตรการรองรับภายหลังเกิดเหตุฉุกเฉิน

เพื่อปองกันหรือลดความรุนแรงของปญหาที่จะตามมาภายหลังการปฏิบัติภารกิจระงับเหตุฉุกเฉิน เชน มาตรการฟนฟูเหตุ

ฉุกเฉินที่สําคัญ มีดังนี้เชน การชําระลางการปนเปอนสารเคมี การกําจัดขยะอันตราย การชวยเหลือและคนหาผูประสบภัย เปน

ตน

1. การชําระลางเสื้อผาและผิวหนังผูปฏิบัติงานระงับเหตุฉุกเฉิน

2. การกําจัดขยะอันตราย

3. การลางเครื่องมืออุปกรณที่ปนเปอน

4. การชวยเหลือและคนหาผูประสบภัย

5. การใหขาวตอสื่อมวลชน